Kỹ thuật xét nghiệm Y - Sinh ngành học của thực tiễn
Từ chủ trương đổi mới mạnh mẽ và tạo điểm nhấn mang thương hiệu cho toàn Đại học, Ban Giám đốc Đại học Thái Nguyên đã phê duyệt cho hai trường là: Đại học Khoa học và Đại học Y - Dược triển khai xây dựng và đào tạo chương trình trọng điểm “Kỹ thuật xét nghiệm Y - Sinh” thuộc ngành Công nghệ Sinh học. Đây là chương trình hướng tới chuẩn chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu cấp bách của việc áp dụng công nghệ cao trong chẩn đoán, điều trị bệnh trong các bệnh viện hiện nay.
Vai trò của xét nghiệm Y - Sinh (Biomedical laboratory techniques):
Các nghiên cứu phân tích hệ thống chỉ ra rằng gần 70% các quyết định điều trị dựa trên kết quả phân tích phòng thí nghiệm (gọi chung là xét nghiệm) [1]. Trung tâm ngăn ngừa và kiểm soát bệnh tật của Mỹ đã nhấn mạnh rằng, sự hiểu biết không đầy đủ về vai trò của việc xét nghiệm phòng thí nghiệm sẽ dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng, đe dọa đến sự an toàn của bệnh nhân và làm tăng chi phí điều trị [2]. Trong kỷ nguyên của y học dựa trên bằng chứng, sự nhận thức đúng đắn về vai trò quan trọng của kỹ thuật phòng thí nghiệm sẽ giúp cho những người làm công tác chăm sóc sức khỏe trong các cơ sở y tế có một phương pháp luận khoa học. Điều này có ý nghĩa trong thực hành y tế hàng ngày, ví dụ như nhận thức được những điểm mạnh và hạn chế của các phương pháp chẩn đoán khác nhau.
Kỹ thuật xét nghiệm Y - Sinh là một chương trình đào tạo liên ngành giữa Công nghệ sinh học và Y học. Đây là lĩnh vực ứng dụng các kỹ thuật sinh học hiện đại trong y học nhằm phục vụ cho các mục đích sàng lọc, chẩn đoán và điều trị bệnh. Trong cuộc cách mạng 4.0 hiện nay thì vai trò của Công nghệ sinh học đã được xác định là một trong những trọng tâm. Công nghệ sinh học sẽ tạo ra những đột phá trong y học trong chẩn đoán, điều trị bệnh, đặc biệt là việc chẩn đoán và điều trị các bệnh hiểm nghèo như bệnh di truyền và ung thư, chẩn đoán điều trị vô sinh,...
Nhu cầu thực tế hiện nay của các cơ sở y tế về xét nghiệm Y - Sinh:
Trên thế giới, phần lớn các xét nghiệm được triển khai tại các phòng thí nghiệm phân tích Y - Sinh khu vực tư nhân. Các đơn vị này thực hiện các xét nghiệm khác nhau về Y - Sinh và sau đó trả lại kết quả cho các bác sĩ (bác sĩ gia đình) để làm cơ sở cho các quyết định tiếp theo trong điều trị. Các phòng xét nghiệm Y - Sinh (hay trung tâm phân tích Y - Sinh) tại các quốc gia phát triển có khả năng đảm nhiệm được các xét nghiệm từ cơ bản cho tới những phân tích phức tạp liên quan tới gene, protein và tế bào.
Số lượng phòng xét nghiệm Y - Sinh tại một số thành phố của Pháp năm 2015
Theo thống kê, Việt Nam có khoảng 1.450 bệnh viện từ tuyến huyện cho tới tuyến Trung ương và 1.100 trung tâm - trạm y tế. Bên cạnh đó, khối tư nhân có khoảng 220 bệnh viện và khoảng 32.000 phòng khám, phòng xét nghiệm tư nhân. Tất cả các bệnh viện đều có các khoa chuyên môn thực hiện công tác xét nghiệm.
Nhận thức được tầm quan trọng đặc biệt của công tác xét nghiệm. Trong những năm gần đây, công tác xét nghiệm đã được coi trọng tại các cơ sở y tế từ tuyến dưới cho tới tuyến Trung ương. Nhiều bệnh viện từ tuyến tỉnh trở lên đã đưa các công nghệ mới vào trong lĩnh vực xét nghiệm, điển hình như xét nghiệm sinh học phân tử và tế bào, hoặc xa hơn nữa là đưa các công nghệ sinh học vào trong công tác hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), công tác phân lập lưu trữ tế bào gốc và điều trị bằng các liệu pháp sinh học (liệu pháp nhắm đích).
Cùng với đó, theo xu hướng chung của thế giới, nhiều bệnh viện khối tư nhân cũng phát triển theo hướng đầu tư các công nghệ cao vào trong sàng lọc, chẩn đoán, hỗ trợ sinh sản, tế bào gốc. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp tư nhân phát triển hiệu quả mô hình phòng thí nghiệm phân tích Y - Sinh phục vụ cho việc xét nghiệm cơ bản cho tới các phân tích chuyên sâu có ứng dụng công nghệ gen, tế bào như: phân tích các bệnh di truyền, sàng lọc trước sinh, sàng lọc, chẩn đoán tiền làm tổ (PGS/PGD), sàng lọc không xâm lấn (NIPT). Mô hình phát triển các phòng thí nghiệm phân tích Y - Sinh tư nhân này đang phát triển nhanh chóng do nhu cầu rất lớn từ người dân bởi những tiện ích mà nó mang lại như lấy mẫu tại nhà, các phân tích ứng dụng công nghệ sinh học hiện đại, kết quả có độ chính xác cao và nhanh chóng.
Đội ngũ cán bộ khoa chuyên môn phụ trách ngành đạo tạo:
Đội ngũ tham gia công tác đào tạo chương trình “Kỹ thuật xét nghiệm Y - Sinh” thuộc hai đơn vị là Khoa Công nghệ Sinh học – Trường Đại học Khoa học và Khoa Y học cơ sở - Trường Đại học Y - Dược. Trên 90% giảng viên giảng dạy cho chương trình “Kỹ thuật xét nghiệm Y - Sinh” có trình độ tiến sĩ, nhiều năm kinh nghiệm trong giảng dạy về y học và y sinh học với 30% chương trình giảng dạy bằng tiếng Anh. Sinh viên được học hoàn toàn tiếng Anh ở học kỳ đầu tiên.
Cơ sở vật chất phục vụ cho đào tạo:
Thông quan các dự án phát triển năng lực đào tạo nghiên cứu, hiện nay trường ĐH Khoa học đã được trang bị hệ thống các trang thiết bị hiện đại phục vụ cho lĩnh vực đào tạo và nghiên cứu Y – Sinh học trị giá trên 35 tỷ đồng. Hệ thống trang thiết bị này cho phép người học được thực hành, nghiên cứu nhiều xét nghiệm chuyên sâu khác nhau về tế bào như: Xác định marker HLA B27 của bệnh viêm cột sống dính khớp; đếm tế bào gốc tạo máu CD34; đếm tế bào CD3/CD4/CD8 trong đáp ứng miễn dịch ghép tạng; phân loại các thể ung thư máu; xác định các dạng trisomy 21, trisomy 18, Trisomy 13, các tế bào kháng thuốc điều trị và nhiều xét nghiệm tế bào khác, chẩn đoán nhanh các tác nhân gây bệnh là virus, vi khuẩn, thực hiện thao tác thụ tinh trong ống nghiệm.. Bên cạnh đó, hệ thống phòng thí nghiệm tại Đại học Y - Dược với đầy đủ các trang thiết bị cho thực hành về hóa sinh, vi sinh, miễn dịch.
Về thực tập bệnh viện:
Hợp tác với Bệnh viện A Thái Nguyên: Trường Đại học Khoa học đã ký biên bản hợp đào tạo và nghiên cứu khoa học với Bệnh viện A Thái Nguyên vào tháng 2/2019. Theo biên bản hợp tác này, hai bên cùng phối hợp trong nghiên cứu và chuyển giao các kỹ thuật mới trong chẩn đoán. Bệnh viện A sẽ là cơ sở thực tập thực tế của sinh viên học theo chương trình đào tạo Kỹ thuật xét nghiệm Y - Sinh của Trường Đại học Khoa học.
Hợp tác với Bệnh viện Trung Ương Thái Nguyên: Trường Đại học Khoa học và Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên là cơ sở thực tập chính thứ 2 cho sinh viên học theo chương trình Kỹ thuật xét nghiệm Y - Sinh. Tại đây, sinh viên được thực tập trực tiếp trên các hệ thống trang thiết bị xét nghiệm tự động hóa hoàn toàn trong lĩnh vực xét nghiệm vi sinh, hóa sinh, huyết học, cũng như thực tập các xét nghiệm sinh học phân tử.
Vị trí việc làm sau tốt nghiệp:
Sau khi tốt nghiệp chương trình đào tạo Kỹ thuật xét nghiệm Y - Sinh có năng lực đảm nhận các vị trí sau:
Trong lĩnh vực xét nghiệm:
-
Chuyên viên xét nghiệm tại các khoa xét nghiệm tạicác bệnh viện thuộc hệ thống công lập.
-
Chuyên viên xét nghiệm tại các phòng xét nghiệm, trung tâm xét nghiệm tư nhân, bệnh viện tư nhân trên toàn quốc.
-
Chuyên viên xét nghiệm sinh học phân tử, tế bào tại các bệnh viện, trung tâm y tế lớn.
Trong lĩnh vực công nghệ Y - Sinh:
-
Làm việc tại các khoa, trung tâm hỗ trợ sinh sản, thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) trong các bệnh lớn.
-
Làm việc tại các khoa, trung tâm tế bào gốc của các bệnh viện lớn.
-
Làm việc tại các trung tâm nghiên cứu Y - Sinh, viện nghiên cứu về y học.
[1] Molinaro et al., “Teaching Laboratory Medicine to Medical Students.”,2015
[2] Barai et al., “The Importance of Laboratory Medicine in the Medical Student Curriculum.” 2012
